Hoe plan je een tocht van Zeebrugge naar Zeeland? Wat houdt een tochtplanning exact in?
We geven hier een uitgewerkt voorbeeld van onze oversteek van Zeebrugge naar Veere. Deze trip vraagt veel voorbereiding en is dus een goed voorbeeld van alle aspecten die bij tochtplanning komen kijken.
Waarom is een tochtplanning nodig?
Onder artikel 34 – veilige navigatie en vermijden van gevaarlijke situaties – van het Internationaal verdrag van 1 november 1974 voor de Beveiliging van Mensenlevens op Zee, 1974 lezen we:
All mariners should make a careful assessment of any proposed voyage taking into account all dangers to navigation, weather forecasts, tidal predictions and other relevant factors including the competence of the crew.
Daarom vinden wij het belangrijk hieronder een overzicht te geven van alle topics die belangrijk zijn voor een veilige zeiltocht
Schip, uitrusting en bemanning
Dimensies van de boot
Uiteraard moet je de afmetingen van je boot kennen. Het is noodzakelijk als je onder een vaste brug wil doorvaren of om te weten of de diepgang in bepaalde kanalen voldoende is.
- De diepgang van ons schip: 2.00 meter
- De hoogte: 14.00 meter
Dat betekent dus concreet dat we bij deze tocht niet onder bruggen kunnen doorvaren die lager zijn dan 14 meter en dat we steeds een diepte nodig hebben van 2.50 (2 meter + veiligheidsmarge van 0.50 meter).
Uitrusting
Hebben we alles wel aan boord? Het is verstandig een checklist te hebben voor het volgende: motor (brandstof), radio (communicatie), verlichting, veiligheidsuitrusting, proviand, …
Wij werken steeds met een checklist. Zo wordt de kans op fouten maken nihil.
Bemanning
In een veiligheidsbriefing gaan we met de bemanning de aanwezige veiligheidsmiddelen op de boot overlopen. De werking van de veiligheidsuitrusting wordt uitgelegd en gedemonstreerd. Ook hier is het verstandig een checklist te hebben.
- de reddingsvesten: Waar liggen ze? Hoe doe je ze correct aan? Zijn het automatische of niet-automatische vesten? Hebben ze een veiligheid tussen de benen? Geven ze al dan niet licht bij activatie? Zijn ze voorzien van een beschermkap of niet? Hebben ze een bevestiging voor een “life line”?
- marifoon: uitleg wordt gegeven over het gebruik van de marifoon en wat te doen in noodsituaties. Aan boord is er een spiekkaart voor het versturen van een PAN PAN of een MAYDAY-bericht. Het gebruik van de DISTRESS knop wordt uitgelegd.
- brandblussers: Waar zijn ze te vinden?
- Verbanddoos: Waar bevindt zich de verbanddoos? Wat bevat ze?
- nuttige informatie: Wie contacteren in noodgevallen? Welke kledij draag je aan boord? Welk schoeisel draag je aan boord? Bescherming tegen zonnebrand, uitdroging, onderkoeling, … .
Weersverwachtingen
We bekijken steeds het meest recente weerbericht net voor vertrek maar ook tijdens de reis wordt het weer regelmatig gecontroleerd. Dit verkleint de kans dat we in gevaarlijke situaties terecht komen, zoals een storm. Ook zal de windkracht en richting bepalend zijn of we inderdaad het geplande traject kunnen varen.
Zon en maan
We zoeken uit wanneer de opkomst en ondergang is van zowel de zon als de maan. Dan kunnen we daar rekening mee houden bij de tochtplanning (aankomst bij daglicht) en het wachtschema. De maan geeft bij heldere lucht enorm veel licht en het maakt een wereld van verschil tussen zeilen bij een heldere lucht en volle maan of nachtzeilen in de regen.
Getijstroom
De getijstroom is essentieel voor de tochtplanning. Het is belangrijk te weten wat de stroomrichting is per tijdsvak en hoe sterk die gemiddeld en maximaal is. Hier houden we rekening mee om onze vertrektijd te bepalen. Stroming mee of tegen zal natuurlijk onze aankomsttijd bepalen.
Je kan dagelijks de getijstroom bepalen aan de hand van eb en vloed, te raadplegen op diverse websites of via het gratis te verkrijgen Getijboekje.
Beperkte doorvaart
Zijn er bepaalde belemmeringen qua diepgang, zoals bijvoorbeeld een drempel voor de haveningang? Zijn er vaste bruggen waar men alleen bij laag water onderdoor kan? Ook de bedieningstijden van sluizen en beweegbare bruggen mag men niet vergeten.
Het is dus noodzakelijk de actuele en toekomstige berichten (BAS) over stremmingen en bediening van bruggen en sluizen over het Kanaal door Walcheren te raadplegen.
Voor de recreatievaart (Blauwe Golf) is er het hele jaar door tussen 06.00 en 22.00 uur een snelle doorvaart (geen wachttijden) door het Kanaal van Walcheren met zijn 5 bruggen mogelijk: 8 keer per dag, elke 2 uur in beide richtingen.
De Blauwe Golf richting Middelburg start vanaf de Keersluisbrug in Vlissingen om 6.12, 8.42, 10.42, 12.42, 14.42, 16.42, 18.42 en 20.42 uur. Wij nemen de doorgang om 12.42 uur.
Marifoonkanalen
We noteren hieronder de verschillende marifoonkanalen (VHF-kanalen Zeebrugge Port control + vessel traffic service + bruggen en sluizen van het kanaal van Walcheren). Recreatievaart heeft bereikbaarheidsplicht en er is gespreksdiscipline vereist. Het is ten sterkste aan te rade zich te melden bij Centrale Vlissingen wanneer men de vaargeul oversteekt.
- Bij het verlaten van de haven Zeebrugge hebben we meldingsplicht op VHF 71.
- Bij het uitvaren van de haven richting Vlissingen luisteren we uit op VHF 69.
- Vanaf boei W4 richting Vlissingen luisteren we uit op VHF 14.
- Voor het nemen van de sluis in Vlissingen schakelen we tenslotte over op VHF 18.
- Men communiceert tenslotte met de beweegbare bruggen in het kanaal van Walcheren op VHF 22.
Route
We zetten globaal de route uit van waypoint naar waypoint. Als waypoint kiezen we bij voorkeur geen boei, maar een punt ernaast. De kans is anders groot dat men er tegen vaart. Bij het uitzetten van de route houden we rekening met zandbanken, aanbevolen oversteekplaatsen van verkeersscheidingsstelsels, e.d.
Bepaal daarna de vertrektijd en houd rekening met aankomen bij daglicht, een drempel of wantij en de stroomrichting. Bepaal vervolgens de koers. Houd daarbij rekening met onder andere alle obstakels en drukbevaren scheepvaartroutes.
Denk ook aan het ontstaan van kustwinden, buigingseffecten, divergentie/convergentie, weersystemen, landeffecten, kaapeffecten, stroomrichting, …. Als de koersen en afstanden bekend zijn, kunnen we de verwachte aankomsttijd berekenen. We kijken wat we onderweg tegenkomen en wat we kunnen gebruiken bij het navigeren zoals boeien, RACON’s, vuren, landmerken, … .
Alternatieve routes / (vlucht-) havens
Het is verstandig vooraf de locaties te bepalen waar er gekozen kan worden voor een vlucht- of alternatieve haven. Bijvoorbeeld: als we pas na zonsondergang in een haven aankomen, dan korten we de tocht iets in, om alsnog bij daglicht binnen te varen.
Kaarten
We checken of de zeekaarten in volgorde klaar liggen. Zijn ze recent en hebben ze een voldoende grote schaal (met voldoende details dus) , ook voor de gebieden waar je misschien een vluchthaven moet zoeken als de reis anders loopt dan gepland? We controleren ook of de digitale kaarten up-to-date zijn.
BAZ
Uiteraard dienen de zeekaarten bijgewerkt te zijn aan de hand van de Berichten aan Zeevarenden.
In de publicatie verschijnt recente nautische informatie, die voor de scheepvaart van belang is, met aanvullingen en correcties op de zeekaart. Verandering van boeien, gevaarlijke situaties, gewijzigde wetgeving en/of richtlijnen, recente wrakkensites of obstakels, … .
Deze gegevens moeten gebruikt worden om de zeekaarten bij te werken.
Aanlopen / uitvaren havens
We noteren de pagina’s in de Nautische Almanak waar we gegevens van de havens kunnen vinden en markeren die pagina’s door post-it’s in de Almanak te plakken. We bestuderen vooraf in de vertrekhaven de aanlooproutes, IPTS, VHF kanaal, waar de beschutte ligplaatsen zijn, lokale regelgeving, formaliteiten, lokale stroming, ondiepten, gevaren en andere bijzonderheden.
Logboek
Een logboek is wettelijk verplicht. In geval van ongelukken zal je worden gevraagd een logboek voor te leggen. Het zal helpen in geval de GPS of kaartplotter uitvalt om over te schakelen op gegist bestek. Ook bij de overdracht tijdens het wachtlopen is een logboek handig. Bovendien kunnen we trends signaleren in o.a. luchtdruk, wind en koers, waarmee we onze tactieken kunnen bijgestellen. Tot slot is het ook heel leerzaam om na elke tocht het logboek door te nemen en te overlopen wat we de volgende tocht kunnen verbeteren. Door dit na elke tocht met elkaar door te nemen leren we van elke tocht, waardoor we steeds op een hoger niveau leren varen.
Doe zoals ons en breng de discipline op om al deze gegevens voor iedere tocht grondig te bestuderen, zo beperk je de risico’s die eigen zijn aan het reizen over het water.